Częstość występowania jest zbliżona u obu płci, jednak cięższy przebieg notuje się u mężczyzn. W ostatnim okresie obserwuje się obniżenie wieku rozwoju objawów trądziku, jak również utrzymywanie się jego objawów w wieku dorosłym. U 20% pacjentów z trądzikiem zwykłym zmiany skórne mogą być obecne po 25 roku życia i utrzymywać do czwartej - piątej dekady życia, nosząc nazwę trądziku przetrwałego. Tę postać spotyka się szczególnie u kobiet.

Przyczyny zmian trądzikowych:

Rozwój trądziku uwarunkowany jest współwystępowaniem wielu czynników: łojotoku, nadmiernego rogowacenia mieszków włosowych, zasiedlenia skóry przez bakterie Propionibacterium acnes oraz rozwoju odczynu zapalnego. Zmiany trądzikowe rozwijają się w okolicach łojotokowych i dotyczą tzw. jednostek łojowo-włosowych, w skład których wchodzi zawierający włos mieszek włosowy oraz duży gruczoł łojowy. Charakterystyczną cechą kliniczną trądziku jest występowanie w zajętych okolicach zarówno zmian niezapalnych - zaskórników otwartych i zamkniętych, jak i zmian zapalnych grudkowo-krostkowych.

W patogenezie schorzenia bardzo dużą rolę odgrywa nasilenie wydzielania łoju, obserwowane szczególnie w okresie pokwitania, co bezpośrednio związane jest z przemianami w układzie hormonalnym i nasileniem aktywności hormonów płciowych oraz nadnerczowych. Większość pacjentów z łojotokiem nie wykazuje podwyższonych stężeń androgenów w surowicy, jednak cechują się oni silną ekspresją 5α-reduktazy, enzymu odpowiedzialnego za przemiany testosteronu do dihydrotestosteronu w skórze.

Rozwój zmian trądzikowych związany jest z nasilonym rogowaceniem ujść mieszków włosowych oraz zwiększonym przyleganiem nieprawidłowo złuszczających się komórek naskórka, co prowadzi do zaczopowania mieszków, a w konsekwencji powstania mikorozaskórników i zaskórników.

U pacjentów z trądzikiem stwierdza się nieprawidłowy skład sebum. Charakterystycznym zjawiskiem jest zwiększenie ilości wolnych kwasów tłuszczowych uwalnianych z trójglicerydów. Spadek stężenia kwasu linolenowego zaburza procesy prawidłowego przylegania komórek wyścielających przewody wyprowadzające gruczołów łojowych. Zamknięcie ujścia tych przewodów przez złuszczone komórki oraz nadmierne wydzielanie łoju prowadzi do formowania zaskórników zamkniętych, stanowiących środowisko sprzyjające nadmiernemu wzrostowi Propionibacterium acnes. Bakteriom tym przypisuje się główną rolę w wyzwalaniu odczynu zapalnego oraz powstawaniu związanych z nim zmian o typie grudek i krost. Odpowiedzialne są one również za produkcję enzymów hydrolitycznych, uwalniających wolne kwasy tłuszczowe o działaniu drażniącym i prozapalnym, wzmagając stopień nasilenia wykwitów chorobowych.

Rodzaje trądziku

Biorąc pod uwagę morfologię zmian skórnych wyróżnia się kilka postaci trądziku: trądzik zaskórnikowy, grudkowo-krostkowy, ropowiczy, bliznowaciejący, a także rzadsze postaci - trądzik piorunujący i trądzik odwrócony. Najczęściej obserwowaną lokalizacją zmian chorobowych jest twarz, plecy, rzadziej klatka piersiowa.

Terapia:

Postępowanie terapeutyczne w trądziku zwykłym ma charakter wielokierunkowy. Podstawą leczenia są leki miejscowe, dzięki którym objawy kliniczne udaje się kontrolować u ponad połowy pacjentów. Do najczęściej stosowanych substancji należą retinoidy - tretynoina, izotretynoina, adapalen i tazaroten, cechujące się zróżnicowanym potencjałem działania przeciwzaskórnikowego. Posiadają one właściwości redukujące proliferację i normalizujące różnicowanie komórek naskórka, zmniejszając nagromadzenie czopów rogowych w mieszkach włosowych. Nadmierna kolonizacja skóry względnymi beztlenowcami Propionibacterium acnes regulowana jest dzięki systematycznej aplikacji antybiotyków. Są to głównie preparaty zawierające erytromycynę, klindamycynę i tetracykliny, stosowane w postaci płynów, kremów, żeli lub emulsji. Leki te często łączy się z innymi preparatami przeciwtrądzikowymi w celu zmniejszenia ryzyka rozwoju oporności i poprawy skuteczności leczenia. Właściwości przeciwzaskórnikowe i bakteriobójcze posiada często stosowany nadtlenek benzoilu. Aplikowany na skórę równolegle z antybiotykami zmniejsza zasiedlenie skóry przez Propionibacterium acnes, jednocześnie zmniejszając możliwość wytworzenia oporności tych mikroorganizmów na antybiotyki przeciwtrądzikowe. W terapii miejscowej ważną rolę odgrywają preparaty kwasu azelainowego, działające komedolityczne i przeciwbakteryjne oraz zmniejszające ryzyko przebarwień pozapalnych

Leczenie ogólne zalecane jest w przypadkach trądziku zapalnego średnio nasilonego i ciężkiego. Panel preparatów przeciwtrądzikowych stosowanych w terapii ogólnej reprezentowany jest przede wszystkim przez antybiotyki, retinoidy oraz leki hormonalne.

Antybiotyki znalazły zastosowanie w terapii trądziku z uwagi na ich oczywiste właściwości przeciwbakteryjne oraz towarzyszące mu działanie przeciwzapalne. Do leków rekomendowanych należą przede wszystkim tetracyklina, doksycyklina, azytromycyna i limecyklina. Leczenie ma charakter długoterminowy i powinno być kontynuowane nawet przez kilka miesięcy.

Wprowadzenie do leczenia trądziku doustnej izotretynoiny wniosło olbrzymi postęp w terapii najcięższych postaci trądziku, zmniejszając ryzyko powikłań choroby, w tym powstawania blizn potrądzikowych. Wskazania dotyczące stosowanie tego leku w terapii trądziku dotyczą postaci ciężkich, niereagujących na antybiotykoterapię doustną, przebiegających z nasilonym łojotokiem, z tendencją do nawrotów i bliznowacenia.